Ένα συνηθισμένο γεύμα για μια τετραμελή οικογένεια (π.χ. κεφτεδάκια με πουρέ, μπακαλιάρος με πατάτες, μακαρόνια με κιμά κλπ.), στοιχίζει σε υλικά 20 ευρώ.
Εάν αυτό είναι τραχανάς, στοιχίζει μόνον 5 ευρώ, δηλαδή 15 ευρώ φτηνότερα. Επομένως, εάν τρώμε 2 φορές την εβδομάδα τραχανά, το μήνα εξοικονομούμε 30 ευρώ, και συνολικά τον χρόνο 1.560 ευρώ.
Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Ο τραχανάς είναι από τα πιο θρεπτικά και νόστιμα φαγητά, ιδιαίτερα το χειμώνα. Αρέσει πολύ στα παιδιά. Μπορεί να είναι ξινός ή γλυκός, επίσης και νηστίσιμος με λαχανικά. Κάθε τόπος στη χώρα μας παράγει τα δικά του γάλατα, τα δικά του άλευρα και τα δικά του αυγά, γι’ αυτό έχουμε μεγάλη ποικιλία.
Αποτελεί ένα παραδοσιακό φαγητό και σαν ζυμαρικό που είναι, μπορεί να διατηρηθεί εύκολα για μεγάλο χρονικό διάστημα όλο το χρόνο. Παρ’ όλα αυτά σπάνια θα το βρούμε στο μενού ενός εστιατορίου.
Οι τραχανάδες χωρίζονται σε γλυκούς και ξινούς, ανάλογα με το γάλα από το οποίο παρασκευάζονται. Ο γλυκός γίνεται από φρέσκο, ενώ ο ξινός από γάλα που έχει αφεθεί να ξινίσει. Ο άλλος βασικός διαχωρισμός είναι σε αλευρένιους και σταρένιους.
Η καταγωγή αυτού του ζυμαρικού χάνεται στα βάθη των αιώνων. Ο Απίκιος, ο Ρωμαίος που τού αποδίδεται το βιβλίο «De re coquinaria», φαίνεται πως ήταν καλοφαγάς και πολύ δραστήριος μάγειρας στην εποχή του, τον 1ο μ.Χ. αιώνα. Σε αυτό το πρώτο βιβλίο αρχαίων ρωμαϊκών συνταγών αναφέρεται στο «tracta», σε κάτι που έμοιαζε με τον σημερινό τραχανά, έναν παχύρρευστο χυλό που βοηθούσε να πήξουν οι σάλτσες.
Τραχανά μαγειρεύουν πολύ οι γειτονικές μας χώρες, Αλβανία, Βουλγαρία, Σερβία, Κροατία και Τουρκία. Επίσης τον συνηθίζουν στην Αρμενία και το Ιράν.
Στην Κρήτη τον λένε ξινόχοντρο ή γαλόχοντρο ενώ στην Κύπρο τον φτιάχνουν με ψιλοαλεσμένο σιτάρι και κατσικίσιο γάλα.
Με τι τρόπους μπορεί να μαγειρευτεί ο καθένας;
Η βασική «αποστολή» του τραχανά είναι να γίνει σούπα. Με τα χρόνια εμφανίστηκε το τραχανότο, δηλαδή με λίγα υγρά και το φυσικό του χύλωμα. Ο χυλωμένος σταρένιος μπορεί να συνοδέψει ένα κοκκινιστό κοτόπουλο ή να γίνει γιουβέτσι, μπορεί να μπει μέσα σε σούπα με λαχανικά κ.ά.
Οι έμπειρες παλιές νοικοκυρές πριν βράσουν τον τραχανά ροδίζουν στο ελαιόλαδο 1-2 κρεμμύδια. Γενικά, αυτό είναι ένας κανόνας στη μαγειρική, το ροδισμένο κρεμμύδι, ιδίως εάν είναι κόκκινο, δίνει ιδιαίτερη νοστιμιά σε κάθε φαγητό. Στη συνέχεια η βασική σούπα γίνεται ως εξής: Προσθέτουμε 1,5 λίτρο ζεστό νερό, 500 γρ. τραχανά, 1-2 κύβους βοδινό ή κοτόπουλου, κι αφήνουμε να σιγοβράσει περίπου 20-30΄.
Σερβίρεται σε βαθύ πιάτο και συνοδεύεται με τυρί φέτα καλαθάκι Λήμνου.
Δεν είναι πολύ εύκολο να φτιάξουμε με υλικά τον τραχανά και στη συνέχεια να τον αποξηράνουμε για να τον έχουμε όλο το χρόνο. Θέλει υπομονή και πολλές ώρες, ήλιο και κατάλληλο αεριζόμενο μέρος να αποξηρανθεί, κλπ προστατευμένο από μύγες και μέλισσες. Από αυτό προέκυψε και η έκφραση «Απλώνει τραχανά».
Ένας συνηθισμένος τρόπος είναι με χοντροκομμένο σιτάρι ή αλεύρι, που συνήθως βράζει μέσα σε ξινόγαλο και ύστερα ξεραίνεται στον ήλιο. Ο ξινός τραχανάς γίνεται από αγελαδινό ή πρόβειο ή κατσικίσιο γάλα, που έχει ξινίσει. Ή από γιαούρτι μαζί με αλεύρι από σιτάρι ή «σπασμένο» σιτάρι, όπως στον κρητικό ξινόχοντρο ή με σιμιγδάλι ή με μίγμα από σιτάρι και σιμιγδάλι. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί και προζύμι, όπως στις Μυτιληνιές χάχλες.
Ο γλυκός τραχανάς αντίθετα παρασκευάζεται από νωπό γάλα που δεν έχει ξινίσει και για αυτό είναι πιο «γλυκός».
Στην Αρκαδία προσθέτουν πολλές φορές στα υλικά και αυγά.
Υπάρχει ακόμα και «νηστίσιμος τραχανάς», που ξινίζει με ζωμό ή και πολτό λαχανικών ή χυμό ντομάτας. Στο Άγιο Όρος, χρησιμοποιείται και πολτός φρούτων μαζί με κανέλα και άλλα μυρωδικά.
Η θρεπτική αξία του τραχανά είναι πολύ μεγάλη, αφού τα βασικά υλικά του, γάλα και κουρκούτι από σκληρό σιτάρι, τον καθιστούν από μόνο του με την προσθήκη λαχανικών ή μιας μικρής φρέσκιας σαλάτας ένα πλήρες και ισορροπημένο γεύμα. Εκτός από τα άλλα περιέχει φυτικές ίνες και υδατάνθρακες, που δίνουν ενέργεια αργά και σταθερά. Έχει χαμηλότερο γλυκαιμικό φορτίο από τα σκέτα ζυμαρικά, λόγω της περιεκτικότητας του σε γάλα, αυγά κλπ. και επομένως ανεβάζει πιο ήπια τη γλυκόζη στο αίμα.
Μαγειρεύεται συνήθως το χειμώνα, σκέτος ή με κρέας ή ψαρόζουμο ή κυνήγι. Πολλές φορές τον βάζουν από το προηγούμενο βράδυ σε ζεστό νερό να μουσκέψει, περίπου μια φούχτα 30γρ. για κάθε άτομο.
Μερικές ιδέες για φαγητά με τραχανά:
– βραστός σκέτος (τραχανόσουπα)
– με βοδινό κρέας ή μόνο ζωμό
– με χοιρινό κρέας
– με κυνήγι
– με κοτόπουλο
– με ψαρόζουμο (καλά σουρωμένο, για να μην έχει λέπια)
– μουσκεμένος από πριν, ως γέμιση σε λαχανικά πχ. μελιτζάνες, ντομάτες, πιπεριές
– σε λαδερά πχ. μελιτζάνες ιμάμ, μπριάμ, φασολάκια (τον μουσκεύουμε λίγες ώρες και τον ρίχνουμε όταν σιγοβράσει το φαγητό)
– ωμές χάχλες τραχανά, που τρώγονται σαν κρακεράκια.
