Ένα πιάτο που θυμίζει ελληνικό καλοκαίρι και το συνηθίζουν πολύ στην Λήμνο και στα άλλα αιγαιοπελαγίτικα νησιά
ΥΛΙΚΑ
- 500 γρ. φάβα
- 3 κόκκινα κρεμμύδια, χοντροκομμένα
- 2 σκελίδες σκόρδο, ψιλοκομμένες
- 1 λίτρο ζεστό νερό
- Χυμό 2 λεμονιών
- 1/3 φλιτζάνι. τσαγιού ελαιόλαδο
- Θυμάρι, αλάτι και πιπέρι
ΕΚΤΕΛΕΣΗ
- Ξεπλύνετε τη φάβα με άφθονο νερό.
- Ζεστάνετε 2-3 κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο σε μια κατσαρόλα, προσθέστε ψιλοκομμένα κρεμμύδια, το σκόρδο, λίγο θυμάρι και σοτάρετε.
- Μόλις τα κρεμμύδια αρχίσουν να μαραίνονται (να καραμελώνουν), προσθέστε τη φάβα και ανακατέψτε. Ρίξτε το ζεστό νερό και το ελαιόλαδο, χαμηλώστε τη φωτιά σε μέτρια θερμοκρασία και αλατοπιπερώστε ελαφρά.
- Σιγοβράστε με κλειστό καπάκι για περίπου 40- 50 λεπτά, μέχρι η φάβα να γίνει πηχτή σαν χυλός.
- Όταν βράσει, ρίξτε το χυμό λεμονιού και μεταφέρετε το μείγμα σε έναν επεξεργαστή τροφίμων. Χτυπήστε, μέχρι η φάβα να γίνει λεία και κρεμώδης, σαν πουρές.
- Σερβίρετε τη φάβα με λίγο ελαιόλαδο, μια κουταλιά της σούπας κρεμμύδι χοντροκομμένο και λίγη κάππαρη ή ψιλοκομμένο μαϊντανό.
Η φάβα προέρχεται από ένα όσπριο που ονομάζεται λαθούρι. Έχει χρώμα κίτρινο, είναι πλούσια σε πρωτεΐνες και φτωχή σε λιπαρά. Οι ίνες που περιέχει βοηθούν το πεπτικό σύστημα και μας κάνουν να αισθανόμαστε πλήρεις και χορτάτοι.
Πολύ γνωστή είναι η φάβα που παράγεται και μαγειρεύεται στη Σαντορίνη. Μπορεί η Σαντορίνη να έχει το όνομα, αλλά η Λήμνος έχει τη χάρη, διότι η φάβα που παράγεται στη Λήμνο, ο «άφκος» όπως λέγεται, είναι εξαιρετικής νοστιμιάς από αυτοφυή ποικιλία. Καλλιεργείται σε παρόμοιο ηφαιστιογενές χώμα με πολύ ευνοϊκές κλιματολογικές συνθήκες.
Ο θρύλος λέει ότι το όσπριο φάβα συγκαταλεγόταν ανάμεσα στα φυτά που διατηρούσε στον μυθικό κήπο της η μάγισσα Μήδεια.
Όταν κάτι ύποπτο συμβαίνει σε μια υπόθεση, τότε λέμε ότι «Κάποιο λάκκο έχει η φάβα». Η προέλευση αυτής της φράσης είναι από τον Πόντο και ένα φαγητό με αλεύρι που έτρωγαν εκεί, παρόμοιο με τη φάβα, στη μέση του οποίου άνοιγαν ένα λακκάκι και έβαζαν φρέσκο αγελαδινό βούτυρο.
Κάτι παρόμοιο έκαναν και οι Τούρκοι όταν έτρωγαν πιλάφι.
Τη συνήθεια αυτή τη μετέφεραν και στην ηπειρωτική Ελλάδα όταν ήλθαν ως πρόσφυγες. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας αντί για βούτυρο βάζουν 1-2 κουταλιές ελαιόλαδο, διότι η φάβα βράζεται μόνο με το νερό της.
Από αυτό, λοιπόν, βγήκε η φράση Κάποιο λάκκο έχει η φάβα, που, για άγνωστο λόγο, συνδέθηκε με καχυποψία.
Στη Λήμνο η φάβα ήταν ένα από τα πιο σημαντικά αγροτικά προϊόντα τις δεκαετίες 1960 – 1970, η καλλιέργεια της όμως εγκαταλείφτηκε με το πέρασμα του χρόνου. Ευτυχώς, το 2009 και ύστερα από πολλή προσπάθεια ο Χρήστος Σαλαμουσάς βρήκε μια ποσότητα σπόρου σε ένα καλύβι στην περιοχή της αρχαίας Ηφαιστείας.
Ακολούθησε ανάλυση του σπόρου στα εργαστήρια του Τμήματος Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής του Πανεπιστημίου Αιγαίου στη Μύρινα, ενώ το Γεωπονικό Τμήμα του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης έδωσε κατευθύνσεις σχετικά με τις μεθόδους καλλιέργειας, συγκομιδής και επεξεργασίας. Τα εύφορα χώματα της Λήμνου, τα οποία, ως γνωστό δίνουν εξαιρετική νοστιμιά σε ο.τιδήποτε καλλιεργείται στο νησί, είναι ιδανικά για αυτό το εκλεκτό προϊόν. Μετά την συγκομιδή ακολουθεί φυσική ξήρανση, καθαρισμός και αποφλοίωση από 6 ζεύγη πετρόμυλων. Το τελικό προϊόν μάς προσφέρεται στην αγορά σε όμορφες συσκευασίες για να φτιάχνουμε και να απολαμβάνουμε αυτήν την εξαιρετική νοστιμιά με την πλούσια γεύση και τη βελούδινη υφή.
Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
