Με τα εντυπωσιακά τους χρώματα και την ιδιαίτερη γεύση τους μάς λένε ότι πέρασε το ζεστό καλοκαιράκι κι ότι πρέπει να ετοιμαζόμαστε για πιο κρύες μέρες.
Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Η κυδωνιά είναι ένα μικρό δέντρο της οικογένειας των Rosaceae, που προέρχεται από τις εύκρατες περιοχές του Καυκάσου και της Περσίας. Το επιστημονικό της όνομα είναι Cydonia oblonga. Καλλιεργείται εδώ και 4.000 χρόνια στην αρχαία Περσία. Οι αρχαίοι το ονόμαζαν «Αχλάδι της Κυδωνίας» προς τιμή της αρχαίας πόλης Κυδωνία της Κρήτης. Η παραγωγή κυδωνιών στη χώρα μας είναι περίπου 10.000 τόνοι. Η εγχώρια παραγωγή δεν καλύπτει την ζήτηση και γι’ αυτό γίνονται εισαγωγές κυδωνιών κυρίως από την Τουρκία.
Ζει μέχρι και 50 χρόνια. Είναι δέντρο γνωστό από τα αρχαιότατα χρόνια, όταν και ήταν αφιερωμένο στην Αφροδίτη. Για το λόγο αυτό ονομάζεται και «Μήλο της Αφροδίτης». Οι κυριότερες ποικιλίες που καλλιεργούνται στην Ελλάδα είναι τα μηλοκύδωνα ή ψωμοκύδωνα, η πορτογαλική (Del Portogallo) και η μαμούθ, με πολύ μεγάλο καρπό, που χρησιμοποιείται στην ζαχαροπλαστική και ως επιτραπέζιο.
Χρησιμοποιείται για την παρασκευή μαρμελάδας, κυδωνόπαστας και κομπόστας. Το ξύλο της είναι ανθεκτικό και χρησιμοποιείται στην τορνευτική και στη λεπτοξυλουργική. Από τα φύλλα του δέντρου παρασκευάζεται αφέψημα, το οποίο έχει μαλακτικές και αποχρεμπτικές ιδιότητες.
Κυδώνια ονομάζουν στα νησιά και ένα είδος οστρακοειδή σαν τις γυαλιστερές.
Με τα κυδώνια μπορούμε να φτιάξουμε εξαιρετικό γλυκό στο φούρνο για επιδόρπιο.
Να ένα σχετικό βίντεο:
Τώρα το φθινόπωρο μπορούμε να φτιάξουμε και το παραδοσιακό γλυκό κουταλιού κυδώνι, όπως το έφτιαχναν παλιά οι γιαγιάδες μας. Η κατασκευή του είναι εύκολη και απλή. Έχει, βέβαια, κι αυτό τα μικρά μυστικά του:
1) Tα κυδώνια δεν πρέπει να είναι άγουρα αλλά ούτε να έχουν παραωριμάσει.
2) Eάν βράσουμε το κυδώνι δύο φορές και σε μέτρια θερμοκρασία, θα πάρει κόκκινο χρώμα, ενώ αν το βράσουμε σε δυνατή θερμοκρασία θα διατηρήσει ένα χρυσό χρώμα.
3) Eάν βράσουμε τη ζάχαρη με το νερό και κατόπιν προσθέσουμε το φρούτο, θα γίνει πιο τραγανό. Εάν, αντίθετα, το βράσουμε με σκέτο νερό και κατόπιν προσθέσουμε ζάχαρη, θα γίνει πιο μαλακό και το σιρόπι θα έχει υφή σαν ζελέ.
ΥΛΙΚΑ
1 ½ κιλό κυδώνια (ζυγισμένα καθαρισμένα, άρα αγοράζουμε περισσότερα)
1 κιλό ζάχαρη
3 κούπες νερό
1-2 ξυλάκια κανέλα ή σε σκόνη
Το χυμό ενός λεμονιού
Προαιρετικά 1 κούπα αμύγδαλα ασπρισμένα
ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Αφαιρούμε το χνούδι αν υπάρχει και τα πλένουμε. Τα καθαρίζουμε και αφαιρούμε τα σπόρια και τα μέρη που ίσως έχουν χτυπήματα, σημάδια κλπ. Τα περνάμε από τον ειδικό τρίφτη, ή τα κόβουμε σε φέτες και μετά σε λεπτά ραβδάκια πάχους μέχρι 1 εκατοστό. Τα πλένουμε και τα βάζουμε σε κατσαρόλα σε στρώματα εναλλάξ με τη ζάχαρη. Όσος είναι ο όγκος του κυδωνιού, τόση και η ζάχαρη. Τα περιχύνουμε με το νερό, βάζουμε και την κανέλα σε ξυλάκι ή σε σκόνη και τα βράζουμε σε δυνατή θερμοκρασία.
Μόλις αρχίσουν να κοχλάζουν, χαμηλώνουμε σε μέτρια προς δυνατή τη θερμοκρασία. Αν δημιουργηθεί αφρός, τον αφαιρούμε με ένα κουτάλι. Αν θέλουμε να δέσουμε το γλυκό σε δυο φάσεις, το αποσύρουμε από το μάτι μετά από 15-20 περίπου λεπτά και ολοκληρώνουμε το δέσιμό του την επόμενη μέρα. Μάς ενδιαφέρει να μαλακώσουν, γι’ αυτό τα δοκιμάζουμε εάν έγιναν.
Αν θέλουμε να μείνει ανοιχτόχρωμο, το δένουμε σε μια βράση. Λίγο πριν το αποσύρουμε από τη φωτιά προσθέτουμε τα ασπρισμένα αμύγδαλα και το χυμό λεμονιού και αφήνουμε να πάρει μια-δυο βράσεις. Επίσης, προαιρετικά λίγο λικέρ δύο τζούρες, θα δώσει πιο δυνατή γεύση.
Δοκιμάζουμε το σιρόπι όπως ξέρουμε για να δούμε ότι έγινε. Δεν πρέπει να είναι αραιό σαν κομπόστα, αλλά ούτε και πολύ παχύρρευστο.
Όταν το γλυκό είναι έτοιμο, το βάζουμε σε αποστειρωμένα βάζα και τα αναποδογυρίζουμε μέχρι να κρυώσουν. Κατόπιν τα αποθηκεύουμε σε δροσερό μέρος. Η γιαγιά μου το έκρυβε πάντοτε σε δυσπρόσιτα μέρη, αλλά εμείς τα παιδιά πάντα το ανακαλύπταμε εύκολα…
Μετά που θα ανοίξουμε και θα σερβίρουμε, φυλάμε το βάζο στο ψυγείο.
Το σερβίρουμε σκέτο ή το συνοδεύουμε με σιμιγδαλένιο χαλβά. Μερικοί το συνοδεύουν και με ένα μικρό ποτηράκι λικέρ.
