Κάθε τόσο κάποιος φίλος, γνωστός ή συγγενής έχει την ονομαστική του γιορτή ή γενέθλια και συνηθίζουμε να τού πηγαίνουμε μια τούρτα. Ποια είναι όμως η προέλευση της τούρτας γενεθλίων και γενικότερα στις γιορτές;
Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Η ιστορία ξεκινά από την Αρχαία Ελλάδα, όπου για να τιμήσουν τη γέννηση της θεάς Άρτεμης έφτιαχναν ένα γλυκό στρογγυλό ψωμί, στο οποίο τοποθετούσαν ένα ή περισσότερα αναμμένα κεριά, που συμβόλιζαν τη λάμψη του φεγγαριού, αφού η θεά Άρτεμις ήταν θεά του κυνηγιού, της φύσης, του φεγγαριού και της γονιμότητας.
Η πρώτη τούρτα γενεθλίων όπως την ξέρουμε σήμερα έγινε το μεσαίωνα στη Γερμανία. Οι Γερμανοί για να γιορτάσουν τα γενέθλια των μικρών παιδιών, χρησιμοποίησαν την τούρτα και ονόμασαν τη γιορτή Kinderfest. Από την εποχή αυτή και μετά οι τούρτες αρχίζουν να έχουν παραπάνω από ένα στρώματα – επίπεδα και να χρησιμοποιούνται υλικά, που κάνουν το ψωμί πιο γλυκό και πιο αφράτο. Αυτό το είδος κέικ ή ψωμιού ονομάζεται από τους Γερμανούς Geburtstagsorten και από τον 17ο αιώνα αρχίζει να διακοσμείται περίτεχνα. Εντούτοις την δυνατότητα να το αποκτήσουν είχαν πολύ λίγοι, μόνον οι πλούσιοι της εποχής. Πιο προσιτό άρχισε να γίνεται από τον 18ο αιώνα και μετά.
Η ιστορία των γενέθλιων κεριών
Στην Αρχαία Ελλάδα, τοποθετούσαν πάνω στο γλυκό ψωμί κεριά επειδή πίστευαν ότι ο καπνός μεταφέρει τις προσευχές πιο γρήγορα στη θεά Άρτεμη. Σήμερα οι πιο πολλοί βάζουν κεριά πάνω στην τούρτα, είτε ένα για κάθε χρόνο που κλείνει, είτε κέρινους αριθμούς, πιστεύοντας ότι μια σιωπηλή ευχή πριν το σβήσιμό τους, θα πραγματοποιηθεί μόνο αν τα κεριά σβήσουν όλα μαζί.
Όσο για το πασίγνωστο τραγουδάκι “Happy birthday to you” που τραγουδούν στις αγγλόφωνες χώρες, καθιερώθηκε από την πρώτη δεκαετία του 1900 σαν μια ταυτόχρονη ευχή όλων των καλεσμένων για χαρούμενα γενέθλια του προσώπου που γιόρταζε.
Στην Ελλάδα τραγουδάμε την εξής ευχή:
Να ζήσεις … (το όνομα του/της) και χρόνια πολλά,
μεγάλος/-η να γίνεις με άσπρα μαλλιά.
Παντού να σκορπίζεις της γνώσης το φως
και όλοι να λένε, να ένας/μία σοφός.
Η ιστορία της γαμήλιας τούρτας
Tην ιδέα για την πρώτη πολυεπίπεδη τούρτα είχε ένας Γάλλος σεφ. Ωστόσο η γαμήλια τούρτα έχει τις ρίζες της στην εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Έκτοτε, καθιερώθηκε ως έθιμο του γάμου στις παραδόσεις πολλών λαών. Αρχικά, είχε τη μορφή μιας πίτας σαν κριθαρένιο ψωμί, που ψηνόταν ειδικά για την περίσταση. Οι νεόνυμφοι την έφερναν μπροστά στην εστία του γαμπρού, εκείνος έτρωγε ένα μικρό κομμάτι και έσπαγε την υπόλοιπη στο κεφάλι της νύφης. Η κίνηση αυτή συμβόλιζε την απομάκρυνση της νύφης από την παρθενία, τη θέση ισχύος του άντρα προς τη γυναίκα, αλλά και την ουσιαστική παραίτησή της από τους ιερούς δεσμούς που τη συνέδεαν με την πατρική της οικογένεια. Επίσης, αποτελούσε προμήνυμα μιας ευτυχισμένης και πλούσιας ζωής με πολλούς απογόνους. Συχνά οι καλεσμένοι μάζευαν τα ψίχουλα που έπεφταν κάτω, καθώς τα θεωρούσαν σημάδι καλής τύχης. Η παράδοση αυτή εξαφανίστηκε όταν το γαμήλιο γλύκισμα έγινε μεγαλύτερο και δεν ήταν δυνατόν να πέφτει στο κεφάλι της νύφης.
Στην Αγγλία, κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, οι καλεσμένοι έφερναν στη γαμήλια τελετή μικρά σπιτικά κέικ ως δώρο στους μελλόνυμφους. Σύμφωνα με το έθιμο, τα κέικ τοποθετούνταν το ένα πάνω στο άλλο, ώστε να δημιουργηθεί ένας όσο γίνεται πιο ψηλός σωρός, και το ζευγάρι προσπαθούσε να φιληθεί πάνω από αυτόν. Αν οι νεόνυμφοι κατάφερναν να ανταποκριθούν στην πρόκληση, τότε ο γάμος τους θα ήταν ευτυχισμένος…
Τα χρόνια περνούσαν, οι καλεσμένοι πλήθαιναν σε αριθμό και η παραδοσιακή απλή τούρτα άλλαξε. Τότε την ιδέα για πολυεπίπεδη τούρτα είχε ένας Γάλλος σεφ, ο οποίος θεώρησε ότι ήταν ασύμφορο να στοιβάζονται μικρότερα γλυκίσματα το ένα πάνω στο άλλο ή να παρασκευάζονται πολλές τούρτες. Σκέφτηκε, λοιπόν, ότι η καλύτερη λύση ήταν η παρασκευή μιας μεγάλης συμπαγούς τούρτας. Οι σύγχρονες γαμήλιες πολυεπίπεδες τούρτες για δεξιώσεις είναι αμερικανική ιδέα.
Η τούρτα παραμένει σύμβολο της ένωσης, της καλής τύχης, της αγνότητας και της γλυκύτητας που θα πρέπει να έχει η μελλοντική κοινή ζωή του ζευγαριού. Όσο για την εμφάνιση και τη γεύση της:
Οι Βρετανοί, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι ξεκίνησαν την παράδοση της γαμήλιας τούρτας, προτιμούν τα σχήματα πυραμίδας, όπου στο τελευταίο στρώμα βρίσκεται μια μεγάλη διακοσμητική σύνθεση από φρούτα. Το γλάσο συνήθως έχει ως βάση το κονιάκ.
Οι Γάλλοι, που και αυτοί με τη σειρά τους επιμένουν ότι ήταν οι εμπνευστές του εθίμου, συνηθίζουν να προσφέρουν μια γιγάντια, πολυεπίπεδη τούρτα -έως και 10 στρώματα- λίγο πριν από το τέλος της δεξίωσης.
Οι Γερμανοί αγαπούν τους ογκώδεις στολισμούς με αμυγδαλωτά, φιστίκια και φουντούκια, ενώ οι Ιταλοί αγαπούν τη λευκή τούρτα με τις παραδοσιακές γεύσεις από κρέμα, σοκολάτα ή βανίλια με φρούτα και ρούμι, διακοσμημένη ρομαντικά με μικρά, αληθινά λουλούδια. Μόλις οι νεόνυμφοι κόψουν την τούρτα και απολαύσουν το πρώτο κομμάτι μαζί, προσφέρουν οι ίδιοι από ένα κομμάτι στους γονείς τους και συμπεθέρους.
Στην Ελλάδα, τα γενέθλια γιορτάζονται λιγότερο από τις ονομαστικές γιορτές, εκτός αν πρόκειται για παιδιά που πάνε ακόμα στο δημοτικό σχολείο. Επειδή πολλοί Έλληνες έχουν το ίδιο όνομα, όπως Γιώργος, Κωνσταντίνος, Γιάννης, Δημήτρης, Μαρία, Ελένη κλπ. και πολλοί άνθρωποι γιορτάζουν την ίδια μέρα, εκείνη η μέρα μετατρέπεται σε «εθνική εορτή» και τα ζαχαροπλαστεία έχουν πολύ μεγάλη κίνηση για να προλάβουν να εξυπηρετήσουν.
Να και ένα βιντεάκι πώς μπορούμε να κάνουμε μια εύκολη σπιτικιά σοκολατένια τούρτα.
